İSLAMİ DÖNEM TÜRK EDEBİYATI

 İSLAMİ DÖNEM TÜRK EDEBİYATI

İlk Eserler

1- Kutadgu Bilig : Yusuf Has Hacip tarafından 1070 yılında yazılmıştır. Eserin adı “ Mutluluk Veren Kitap “ anlamına gelir. Alegorik ve didaktik bir eserdir. Konusu ahlak, dilin önemi, devlet idaresi gibi konulardır. Türk Edebiyatı nın ilk siyaset namesidir. 6600 beyittir. 173 dörtlüktür.

2- Divan-ı Lügatit – Türk : Türk dilinin divanı anlamındadır. 1072 de Kaşkarlı Mahmut tarafından Araplara Türkçe’yi öğretmek amacıyla yazılmıştır. Ansiklopedik bir değer taşır. Eserin sonunda o devirdeki Türk boylarının yerleşim alanlarını gösteren bir harita vardır.

3- Atabet-ül Hakayık : “ Hakikatlerin Eşiği “ anlamına gelir. XII. Yüzyılda mesnevi tarzında aruz vezniyle Edip Ahmet Yüknevi tarafından yazılmıştır. Didaktik bir eserdir. Cömertlik, ilim ve doğruluk gibi konuları işler. Bir ahlak ve öğüt kitabi niteliğindedir.

4- Divan-ı Hikmet : XII. Yüzyılda Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır. “ Hikmet “ Ahmet Yesevi’ nin şiirine verdiği isimdir. Eser sade bir halk Türkçe’si ile yazılmıştır. Hece ölçüsü ve dörtlüklerle yazılmıştır. Ahmet Yesevi ilk tasavvuf şairidir. 63 yaşından sonra kendisine bir mezar yaptırmış kalan ömrünü orada tamamlamıştır. Eserde Allah aşkı, ibadet, cennet vb. konular işlenir.

5- Muhakemet-ül Lügateyn : İlk sözlüğün karşılaştırılmasıdır. Ali – Şir Nevai tarafından yazılmıştır. Bu eserde Türkçe ile Farsça dilleri karşılaştırılmıştır. Türkçe’ nin Farsça ile başa baş bir dil olduğu kanısına varılır.

6- Kitab-ı Dede Korkut : 12 hikayeden oluşur. Destandan halk hikayesine geçiş dönemi eseridir. Eserde bir yandan Türklerin İslamiyet öncesi hayatları anlatılırken öte yandan İslamiyet’ e ait özellikler yer almaktadır. Eser bu yönüyle de bir geçiş dönemi ürünüdür.

Dede Korkut, hikayelerin içinde adı geçen yaşlı, bilge meçhul bir halk ozanıdır. Eser XV. Yüzyılda yazıya geçirilmiştir.

Eserde nazım ve nesir iç içedir. Kahramanlık, yiğitlik, boylar arasındaki savaşlar, aşk… eserde işlenilen başlıca konular arasındadır.

Not : Yukarıda sıraladığımız 5 eser İslamiyet Dönemi Türk Edebiyatı’ nın ilk yazılı eserleridir. Bu eserlerin ortak özelliği HAKANİYE TÜRKÇESİ ile yazılmalarıdır.